Нечистая сила

Куриные лапки (Курыныя ножкі). Белорусская быличка из записей С.Сахарова

Название сказки: 
Куриные лапки (Курыныя ножкі)
Белорусская быличка из записей С.Сахарова

Памёрлі матка і бацька. Засталіся тры браты і сястра. Сястра любіла кросны ткаць: як пачнець з вечара дык да часу ночы.

У адзін восенскі вечар яна ткала-ткала і прытамілася. Прыходзіць суседка — старая баба — і кажыць:

— Дай я патку, а ты адпачні!

Ткала баба нядоўга, як адарваўся понаж. Сястра нагнулася, каб паправіць понаж, а баба не дае. Урэшце рэшт сястры ўдалося прывязаць понаж, але нечакана яна паглядзела на ногі бабы. І што ж? У бабы замест чалавечых ног курыныя ножкі. Дагадалася сястра, што перад ей чараўніца, і спужалася. А баба так сама ўразумела, што дзеўка даведалася аб ей. Баба і кажа:

— Ты адпачні, дзяўчынка, а я табе снедаць прынясу!

І выйшла за дзверы, а сястра кінулась спужаная да братоў на ложак і давай іх будзіць. Але ніяк іх нельга разбудзіць. Прытулілася яна да братоў на ложку і чакае, што далей будзе. Пачынаецца ўжо золак. Чуець — баба стучыць у сенях, а ў гэты якраз момант запяяў певень і штось цяжкае грукнула каля дзвярэй. Даў Бог дзень. Усе ўсталі, але дзвярэй нельга адчыніць. Йдзе сусед міма хаты і давай браты стукаць яму ў вакно і крычаць:

Примечание: 

Запісаў С.П.Сахараў у 1941 годзе ў Рызе ад бабулькі Альжбэты Орбіт, 72 год, якая паходзіць з вёскі Майшэлі* Пустынскай воласці*.

Сахараў С.П. «Народная творчасьць Латгальскіх і Ілукстэнскіх беларусаў», вып.2. Рукапіс 1944 года. Захоўваецца ў Архіве Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору НАН Беларусі (АІМЭФ НАН), ф.9, воп.3, спр.13, ч.ІIа, дад.2, арк.15.

Записано С.П.Сахаровым в 1940 году в Риге от бабки Альжбеты Орбит, 72 лет, родом из деревни Майшели* Пустынской волости*.

Сахаров С.П. «Народное творчество Латгальских и Илукстенских беларусов», вып.2. Рукопись 1944 года. Хранится в Архиве Института искусствоведения, этнографии и фольклора Национальной академии наук Беларуси (АИИЭФ НАН), ф.9, воп.3, д.13, ч.ІIа, дад.2, арк.15.

Longitude: 
27.5621
Zoom: 
6
Latitude: 
55.9338
Культурно-географическая классификация существ: Культурна-геаграфічная класіфікацыя істот: Kulturalno-geograficzna klasyfikacja istot: Культурно-географічна класифікація істот: Cultural and geographical classification of creatures:

Как Юрка чёрта бил (Як Юрка чорта біў). Белорусская быличка из записей С.Сахарова

Название сказки: 
Как Юрка чёрта бил (Як Юрка чорта біў)
Белорусская быличка из записей С.Сахарова

У вялікім двары Плятара Юрка кіраваў малацьбой. Аднаго разу ён устаў да пеўняў, пайшоў у рэй*, затапіў печку і сеўшы насупроць пачаў рабіць сабе трубачку. На двары ліў асенні дождж, а вецер хлопаў варотамі да шумацеў саломай. Але раптам агонь пачаў шалець і кідацца па розных баках. Юрка думаў, што гэта гульня ветру. Тады нехта кашлянуў побач. Юрка паглядзеў і ўбачыў самога нячысціка, сапраўднага нячысціка. Выглядаў ён на вялікага пана ў капялюшы, вузкіх бліскучых сапагах, у чорным сурдуце, у галянішчы ўсунуты хвост, рукі і твар былі валасатыя і чорныя. Юрка зразумеў, што гэта за муж, схапіў корч ды вухнуў у нячысціка. Той застагнаў голасам пана і ўцёк, пакінуўшы ўсе дзверы вольнымі. Зрання пан ня прышоў паглядзець, колькі зроблена, а прыслаў лёкая, каб Юрка даглядаў за гаспадаркай, пакуль пан не паправіцца (1735: с.469).

Примечание: 

Запісаў Мікола Панькоў у 1940 годзе ў Дзвінску* ад сваёй маці Хрысціны, 65 год.

Сахараў С.П. «Народная творчасьць Латгальскіх і Ілукстэнскіх беларусаў», вып.2. Рукапіс 1944 года. Захоўваецца ў Архіве Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору НАН Беларусі (АІМЭФ НАН), ф.9, воп.3, спр.13, ч.І, дад.2, арк.641.

Записано Николаем Паньковым в 1940 году в Двинске* от своей матери Кристины, 65 лет.

Сахаров С.П. «Народное творчество Латгальских и Илукстенских беларусов», вып.2. Рукопись 1944 года. Хранится в Архиве Института искусствоведения, этнографии и фольклора Национальной академии наук Беларуси (АИИЭФ НАН), ф.9, воп.3, д.13, ч.I, прил.2, л.641.

Longitude: 
26.5465
Zoom: 
7
Latitude: 
55.8826
Культурно-географическая классификация существ: Культурна-геаграфічная класіфікацыя істот: Kulturalno-geograficzna klasyfikacja istot: Культурно-географічна класифікація істот: Cultural and geographical classification of creatures:

Кашкафтар. Рутульская быличка (Дагестан, Россия)

Название сказки: 
Кашкафтар
Рутульская быличка (Дагестан, Россия)

Сада изды кьухьды дид йыхьыри дама. Усбыр гьатӏур, дамаа гъаъ ахъаӏчӏус хьур ад, минийис гьалды иди джухда гакъад улабыр гьагуд кал йишири. Джанда гичӏ ибхьур, гъилабыр йукьаӏ йишир, джилик киджидхъыд кал йишир, гергыри. Гудже — гудж выдж меджбыр гьыъыр, хъуъ сукуд: ула кушуба йиъине ки, минийис са эйбеджер са кар гьувгури. Ми кьуӏнды гъилы лувзур ай, хьесымаа са ээкед, тарелка духъунды ул ки гъай, гӏаӏля гъаъ са ирды миз ки сивир ай, убрабырмыд еринди — нур вылцӏад фанарбыр, джан-лакара ки, рапара нур вылцӏара ай. Видж ки гьаЬыр виъий ливчис.

Кьухьды диде дугьаШыр кьыле гьаъара каӏчӏури, куьмег джугъуӏре гьагуйне, чӏир йишир, лукури. Лубкуди, убрабырмыс ун йишири:

— Маа ми дама къадам лихъмерихь!

Выдж джуу хъиркьыйне, миди вышне гимадиший, амма кьуле ирхьури кьухьды дид, ми дам йыхды касашды дам йиъид, ми ухуӏре ад шей — Кашкафтар виъий.

Примечание: 

Записала и перевела Ф.М.Ибрагимова в 1985 году в селе Рутул Рутульского района Дагестана от З.Магомедрагимовой.

РФ ИЯЛИ. Ф.9. Оп.1. Д.397. Л.175 (1490: с.129-130, №100)

Longitude: 
47.4238
Zoom: 
7
Latitude: 
41.5335
Культурно-географическая классификация существ: Культурна-геаграфічная класіфікацыя істот: Kulturalno-geograficzna klasyfikacja istot: Культурно-географічна класифікація істот: Cultural and geographical classification of creatures:

Свитязь (Свіцязь). Белорусская легенда

Название сказки: 
Свитязь (Свіцязь)
Белорусская легенда

Калісьці дзедзіч сумежных Плужын, да якіх і возера Свіцязь належала, наслухаўшыся страшных народных паданняў пра тыя воды, што яны населены духамі і ніхто беспакарана не можа зазірнуць у глыбіню тых вод, загадаў зрабіць аграмадны невад: два чаўны. Пасвенціўшы ўсё гэта ў ксяндза, з недалёкага Цырына запусціў сеці ў возера. Цягнуць невад, і замест рыбы з'яўляецца з матні чароўная постаць жанчыны.

Примечание: 

Świteź: Księga pamiętkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza — Warszawa, с.72-73. Запісаў A.Ельскі ў вёсцы Замосце пад Мінскам (зараз у Пухавіцкім раёне).

Адна са шматлікіх народных легенд аб патануўшых гарадах, у даным выпадку дапасаваная да возера Свіцязь, на месцы якога некалі нібыта стаяў горад.

Свiцязь — адно з прыгажэйшых беларускіх азёр. Знаходзіцца на тэрыторыі Навагрудскага раёна Гродзенскай вобласці, у маляўнічай мясцовасці, сярод марэнных узгоркаў Навагрудскага ўзвышша. Гэта возера звязана з памяццю вялікага беларускага і польскага паэта Адама Міцкевіча. На яго берагах паэт напісаў многа цудоўных твораў i сярод ix такія, якія ўслаўляюць прыгажосць самога возера (балады «Свіцязянка» i «Свіцязь»).

Плужыны — панскае ўладанне (зараз вёска ў Карэліцкім раёне Гродзенскай вобласці).

Цырын — суседняе з ім мястэчка (зараз аграгарадок ў Карэліцкім раёне Гродзенскай вобласці).

Князі Туганы — уладары легендарнага горада Свіцязь.

Świteź: Księga pamiętkowa na uczczenie setnej rocznicy urodzin Adama Mickiewicza — Warszawa, с.72-73. Записал A.Ельский в деревне Замостье под Минском (сейчас — в составе Пуховичского района).

Одна из многочисленных народных легенд о затонувших городах, в данном случае связанная в озером Свитязь, на месте которого некогда якобы стоял город.

Свитязь — одно из красивейших белорусских озер. Находится на территории Новогрудского района Гродненской области, в живописной местности, среди моренных холмов Новогрудской возвышенности. Это озеро связано с памятью великого белорусского и польского поэта Адама Мицкевича. На его берегах поэт написал много прекрасных произведений и среди ниx такие, которые прославляют красоту самого озера (баллады «Свитезянка» и «Свитязь»).

Плужыны — панское имение (сейчас деревня в Кареличском районе Гродненской области).

Цирин — соседнее с ним местечко (сейчас агрогородок в Кореличском районе Гродненской области).

Князья Туганы — владельцы легендарного города Свитязь.

Longitude: 
27.6906
Zoom: 
6
Latitude: 
53.5681
Культурно-географическая классификация существ: Культурна-геаграфічная класіфікацыя істот: Kulturalno-geograficzna klasyfikacja istot: Культурно-географічна класифікація істот: Cultural and geographical classification of creatures:

Паморак. Белорусская сказка из собрания А.К.Сержпутовского

Название сказки: 
Паморак
Белорусская сказка из собрания А.К.Сержпутовского

Якое толькі ліха не даймае людзей! Бяда на бядзе едзе ды бядой паганяе. Пастаіш — бяда нагоніць. Пабяжыш — на бяду наскочыш. I жывеш, як той заяц: куды ні сунься — бядзе ў зубы. Шмат бяды ад Бога. То мароз памарозіць сады і гароды, збажыну ў полі, траву на сенажаці; то град паб’е ўсё, што ацалела ад марозу ці сіверу; то сонца смаліць, аж зямля гарачая, як прысак, хоць ты ў ёй пячы яйкі… А дасць Бог добрае лецейка — абавязкова ўсякія пошасці ці паморак нападуць на людзей і жывёлу. Тут ужо не абышлося без ліхіх чараўнікоў.

Примечание: 

Запісана ад Рэдкага у вёсцы Рожан Слуцкага павета Мінскай губерні. Надрукавана А.К.Сержпутоўскім у 1911 годзе (1069: с.139-142, №69).

Записано от Редкого в деревне Рожан Слуцкого уезда Минской губернии. Опубликовано А.К.Сержпутовским в 1911 году (1069: с.139-142, №69).

Longitude: 
27.1207
Zoom: 
6
Latitude: 
52.7674
Культурно-географическая классификация существ: Культурна-геаграфічная класіфікацыя істот: Kulturalno-geograficzna klasyfikacja istot: Культурно-географічна класифікація істот: Cultural and geographical classification of creatures:
Тэги: Тэгі: Tagi: Теги: Tags:
ЯсеньЯсеньЯсеньЯсеньЯсень, ЭпидемияЭпидемияЭпидемияЭпидемияЭпидемия, ХвояХвояХвояХвояХвоя, СтарухаСтарухаСтарухаСтарухаСтаруха, СтарикСтарикСтарикСтарикСтарик, СолнцеСолнцеСолнцеСолнцеСолнце, СмертьСмертьСмертьСмертьСмерть, ПоветриеПоветриеПоветриеПоветриеПоветрие, ОкуриваниеОкуриваниеОкуриваниеОкуриваниеОкуривание, ОгоньОгоньОгоньОгоньОгонь, НищийНищийНищийНищийНищий, Нечистая силаНечистая силаНечистая силаНечистая силаНечистая сила, МорМорМорМорМор, ЛесЛесЛесЛесЛес, КрестьянеКрестьянеКрестьянеКрестьянеКрестьяне, КорольКорольКорольКорольКороль, ЗемляЗемляЗемляЗемляЗемля, ДождьДождьДождьДождьДождь, ДеревняДеревняДеревняДеревняДеревня, ВихрьВихрьВихрьВихрьВихрь, БолезниБолезниБолезниБолезниБолезни, Бог смертиБог смертиБог смертиБог смертиБог смерти, БедаБедаБедаБедаБеда
RSS-материал