Скучно тут, Странник, пошли чтоль минотавру по рогам надаём? Совсем одичал бычара.
Скучно тут, Странник, пошли чтоль минотавру по рогам надаём? Совсем одичал бычара.
В белорусской мифологии лесной дух, вид лешего.
Гаёвы дзед, альбо гаюн, — лясны дух. Ён клапоціцца пра свой лес, сочыць за парадкам у ім. Усе звяры і птушкі падпарадкоўваюцца і служаць яму.
З галавы гаюн — як стары дзед, але замест воласу ён парослы сівым мохам. У астатнім ён чыста мядзведзь, толькі ходзіць прама. Ёсць у лесе такія мясціны, да якіх гаюн ставіцца з асаблівай пяшчотай, пільна ахоўваючы, каб ніхто не парушыў іх некранутага хараства. Калі раптам хто паспрабуе нарыхтоўваць там дрэва, гаюн паўстане перад дрывасекам у сапраўдным сваім выглядзе. Вядома, пасля такога здарэння доўгі час туды не ступіць нага чалавека. Але здараюцца выпадкі сапраўды трагічныя — тады, як гаюн, не паспеўшы папярэдне спудзіць чалавека, у гневе завальвае таго дрэвам.
У даўнейшыя часы дрэва на будоўлю хаты не нарыхтоўвалі без дазволу гаёвага дзеда. Лічылася, што калі атрымаць такі дазвол і зрубіць хату, то яна будзе трывалая і даўгавечная. Дзеля гэтага гаспадар падвечар ішоў у выбранае ім загадзя месца з гасцінцамі. Клаў гасцінец дзе-небудзь на пянёк са словамі: «Прынёс снеданне гаёваму дзеду. Ці сам з'ясі, ці ўнучкам дасі» (унучкі гаёвага дзеда — гаёўкі). Гаёвы дзед дае згоду, прыняўшы гасцінец. Не знайсці пачастунка раніцай наступнага дня азначала, што месца гэтае выбрана правільна. А калі пачастунак так і заставаўся ляжаць, то трэба было шукаць іншае месца. Бывала і такое, што драўніну ўсё ж такі забіралі без ведама гаюна і пачыналі рабіць зруб. Гаюн, згледзеўшы непарадкі, пасылаў у такі зруб зайца, папярэджваючы тым самым, што хата гэтая доўга не прастаіць.
Зап. А.У.Лукша, Вілейскі раён (449: с.514-515)
Рощевый дед или гаюн — лесной дух. Он заботится о своем лесе, следит за порядком в нем. Все звери и птицы подчиняются и служат ему.
С головы гаюн — как старый дед, но вместо волоса он порос седым мхом. В остальном он чисто медведь, только ходит он прямо. Есть в лесу такие места, к которым гаюн относится с особой нежностью, внимательно охраняя, чтоб никто не нарушил их нетронутой красоты. Если внезапно кто-то попробует рубить там деревья, гаюн предстанет перед дровосеком в своем настоящем облике. Известно, после такого проишествия долгое время туда не ступит нога человека. Но случаются происшествия действительно трагические — тогда, когда гаюн, не успев перед тем испугать человека, в гневе валит на него дерево.
В древнейшие времена дерево на строительство дома не готовили без разрешения рощевого деда. Считалось, что если получить такое разрешение и срубить дом, то он будет прочный и долговечный. Для этого хозяин вечером шел в выбранное заранее место с гостинцами. Ложил гостинец где-нибудь на пенек со словами: "Принес завтрак рощевому деду. Или сам съешь, или внучкам дашь" (внучки рощевого деда — гаёвки). Рощевый дед дает согласие, приняв гостинец. Не найти угощения утром следующего дня означало, что место это выбрано правильно. А если угощение так и осталось лежать, то нужно было искать другое место. Бывало и такое, что древесину выбирали без ведома гаюна и начинали делать сруб. Гаюн, увидев непорядок, посылал в такой сруб зайца, предупреждая тем самым, что этот дом долго не простоит.
Записано А.У.Лукшой в Вилейском районе (северо-запад Минской области Беларуси)
И да, у гаюна есть внучки — гаёвки, веселые и шаловливые девушки.
P.S. Во время российско-украинской войны 2022 года был создан чат-бот "Беларусский Гаюн", в который беларусы направляли информацию о ракетных запусках, вылетах самолетов и перемещениях российских военных на территории Беларуси.
Hajun (from ”гай” [haj] — grove, forest) is a woodland spirit in belarusian mythology, variety of leshy.
Гаёвы дзед, альбо гаюн, — лясны дух. Ён клапоціцца пра свой лес, сочыць за парадкам у ім. Усе звяры і птушкі падпарадкоўваюцца і служаць яму.
З галавы гаюн — як стары дзед, але замест воласу ён парослы сівым мохам. У астатнім ён чыста мядзведзь, толькі ходзіць прама. Ёсць у лесе такія мясціны, да якіх гаюн ставіцца з асаблівай пяшчотай, пільна ахоўваючы, каб ніхто не парушыў іх некранутага хараства. Калі раптам хто паспрабуе нарыхтоўваць там дрэва, гаюн паўстане перад дрывасекам у сапраўдным сваім выглядзе. Вядома, пасля такога здарэння доўгі час туды не ступіць нага чалавека. Але здараюцца выпадкі сапраўды трагічныя — тады, як гаюн, не паспеўшы папярэдне спудзіць чалавека, у гневе завальвае таго дрэвам.
У даўнейшыя часы дрэва на будоўлю хаты не нарыхтоўвалі без дазволу гаёвага дзеда. Лічылася, што калі атрымаць такі дазвол і зрубіць хату, то яна будзе трывалая і даўгавечная. Дзеля гэтага гаспадар падвечар ішоў у выбранае ім загадзя месца з гасцінцамі. Клаў гасцінец дзе-небудзь на пянёк са словамі: «Прынёс снеданне гаёваму дзеду. Ці сам з'ясі, ці ўнучкам дасі» (унучкі гаёвага дзеда — гаёўкі). Гаёвы дзед дае згоду, прыняўшы гасцінец. Не знайсці пачастунка раніцай наступнага дня азначала, што месца гэтае выбрана правільна. А калі пачастунак так і заставаўся ляжаць, то трэба было шукаць іншае месца. Бывала і такое, што драўніну ўсё ж такі забіралі без ведама гаюна і пачыналі рабіць зруб. Гаюн, згледзеўшы непарадкі, пасылаў у такі зруб зайца, папярэджваючы тым самым, што хата гэтая доўга не прастаіць.
Зап. А.У.Лукша, Вілейскі раён (449: с.514-515)
Hajovy dzied (literally — "grove grandfather") or Hajun is a woodland spirit. He protects his grove, maintaining order. Every animal and bird in forest obey and serve him.
The head of Hajun is like mans’ but his hair is of silver moss. The rest is spitting image of bear that walks on two rear legs. There are some places in the wood, which Hajun loves and cares for them the most that no one would touch it's untouched beauty. If anyone tried to chop the wood there, Hajun appears before trespasser in his true form. Naturally, after that no human has set foot here for a long time. But sometimes a real tragedy occurred, when Hajun in anger fell a tree down at woodcutter before he alerted and scared him.
In earlier days no house was built without Hajun’s approval. It was widely thought that the house built with Hajun’s approval will be firm and durable. To get this approval the owner of the future house went in forest with gifts. He put gifts somewhere on tree-stump and said: “Here is the treat for grove grandfather. Eat it by yourself or give to your granddaughters” (granddaughters of Hajovy dzied are hajoŭkі). If Hajovy dzied takes the treat, it means that he agreed. If the next morning gifts weren’t found it meant that the place for cutting wood had been chosen right. In some cases gifts lied where they were left. It meant that other place has to be found. There were some cases when people chose wood and began to build a house without permission of the Hajun. In that case Hajun seeing mischief sent to a house a rabbit showing by it that house won’t stand for long
Collected by A.U.Luksha in Vileyka District in the north-west of Minsk Region of Belarus (449: p.514-515)
And yes, Hajun has granddaughters which are hajowkі, merry and playful young ladies.
Па беларускай міталёгіі лясны дух, від лешага.
Гаёвы дзед, альбо гаюн, — лясны дух. Ён клапоціцца пра свой лес, сочыць за парадкам у ім. Усе звяры і птушкі падпарадкоўваюцца і служаць яму.
З галавы гаюн — як стары дзед, але замест воласу ён парослы сівым мохам. У астатнім ён чыста мядзведзь, толькі ходзіць прама. Ёсць у лесе такія мясціны, да якіх гаюн ставіцца з асаблівай пяшчотай, пільна ахоўваючы, каб ніхто не парушыў іх некранутага хараства. Калі раптам хто паспрабуе нарыхтоўваць там дрэва, гаюн паўстане перад дрывасекам у сапраўдным сваім выглядзе. Вядома, пасля такога здарэння доўгі час туды не ступіць нага чалавека. Але здараюцца выпадкі сапраўды трагічныя — тады, як гаюн, не паспеўшы папярэдне спудзіць чалавека, у гневе завальвае таго дрэвам.
У даўнейшыя часы дрэва на будоўлю хаты не нарыхтоўвалі без дазволу гаёвага дзеда. Лічылася, што калі атрымаць такі дазвол і зрубіць хату, то яна будзе трывалая і даўгавечная. Дзеля гэтага гаспадар падвечар ішоў у выбранае ім загадзя месца з гасцінцамі. Клаў гасцінец дзе-небудзь на пянёк са словамі: «Прынёс снеданне гаёваму дзеду. Ці сам з'ясі, ці ўнучкам дасі» (унучкі гаёвага дзеда — гаёўкі). Гаёвы дзед дае згоду, прыняўшы гасцінец. Не знайсці пачастунка раніцай наступнага дня азначала, што месца гэтае выбрана правільна. А калі пачастунак так і заставаўся ляжаць, то трэба было шукаць іншае месца. Бывала і такое, што драўніну ўсё ж такі забіралі без ведама гаюна і пачыналі рабіць зруб. Гаюн, згледзеўшы непарадкі, пасылаў у такі зруб зайца, папярэджваючы тым самым, што хата гэтая доўга не прастаіць.
Зап. А.У.Лукша, Вілейскі раён (449: с.514-515)
Дарэчы, у гаюна ёсць ўнучкі — гаёўкі, вясёлыя і гарэзлівыя дзяўчыны.
Comments
Взял на себя ответственность по паспортизации персонажа чужой статьи. Классификация экспериментальная, прошу сильно не пинать )
Экстранаучная классификация
- статус — сущности
- домен — повседневности
- тип — хранители
- класс — природные
- семейство — лешаки
- род — лешие
- вид — ГАЮН БЕЛАРУСКИЙ
Физиология
- Человек, медведь
Ареал
- Вилейский район (Вилейщина)
Среда обитания
- Лес
Дополнительные способности-особенности
- Опекунство, Управление животными, Метаморфозы, Членовредительство
Культурно-географическая
- Белорусская мифология и фольклор
Точно чужой? :)
Вот жеж! Палишь мне все инкогниты! )
Отправить комментарий