Одна голова — хорошо, а две — у Амфисбены. Помни это, Странник.
Одна голова — хорошо, а две — у Амфисбены. Помни это, Странник.
А Лапатам скажы: на пэўнай хароміне хутка чырвоны Будзімір заскача, шэранькага Варгана да кучаравых божых авечак пусціць.
...
Потым, ужо едучы, я і здагадаўся, якога Будзіміра яны па чыёйсьці страсе пускаць хацелі. Гэты дуб мяне і навёў на думку. Будзімір той, хто мір, свет будзіць. Певень... Кот Варган. Дым. У кожную шчыліну пралезе. Мяккі такі, ласкавы. Агонь яго выпусціць, вось ён і папаўзе да божых авечак, да аблокаў…
Уладзімір Караткевіч "Каласы пад сярпом тваім"
А Лопатам скажи: на некоторой хоромине скоро красный Будимир заскачет, серенького Варгана к кучерявым божьим овечкам пустит.
...
Потом, уже в пути, я догадался, какого Будимира они на чью-то стреху пускать хотели. Этот дуб меня и навел на мысль. Будимир тот, кто мир, свет будит. Петух... Кот Варган. Дым. В каждую щелку пролезет. Мягкий такой, ласковый. Огонь его выпустит, вот он и поползет к божьим овцам, к облакам…
Владимир Короткевич "Колосья под серпом твоим"
В Беларуси существует короткая сказка, в которой король котов зовётся Варгiн, король петухов — Будзiмiр, король мышей — Поднор (еще есть царь всех птиц Кук, царь змей — Вужыны цар и царь рыб). Согласно же записям белорусского писателя XVIII-XIX веков Яна Барщевского (Я.Баршчэўскага), Варгiн — огромный черный демонический кот белорусской мифологии, царь кошачьего царства.
Вызначаўся Варгі́н сярод іншых катоў сваім выглядам: ён быў велізарных памераў, увесь чорны, бы смоль, поўсць на ім аж блішчэла, была мяккая і гладкая, хвост, як у собаля, а вочы гарэлі агнём. Меў здольнасць нечакана з'яўляцца і гэтак жа нечакана знікаць, нават пры зачыненых дзвярах і вокнах. Часта мяняў гаспадароў. Уваходзячы ў ласку да новых гаспадара ці гаспадьші, Варгін выклікаў у іх найцяжэйшыя псіхічныя расстройствы, непаддатныя ніякім лекам, і, па сутнасці, выводзіў сваіх гаспадароў па-за межы ўсякай сацыяльнасці, так што яны маглі перасварыцца з усімі сваімі сямейнікамі, сябрамі, знаёмымі, маглі пачаць рабіць супраць іх розныя захады і г.д. Сканчалася ўсё гэта звычайна поўным фізічным і душэўным знясіленнем ахвяры. Народ верыў, што каты наагул, а тым болей кашэчы кароль Варгін, маглі сваім варкатаннем выклікаць у галаве тых, хто з імі найбольш бавіўся, з'яўленне рознай жамяры (рою восаў, матылёў і да т.п.) або і зусім маленькіх пачварных істот, ад чаго хворы немінуча павінны быў пакутліва памерці. Даць рады мог толькі моцны, «прыродны», чараунік або знахар, які патаемнымі словамі мог не толькі сагнаць Варгіна з двара, але і выгнаць усю гэтую жамяру і знішчыць яе. Такога знахара Варгін баяўся як чорт крыжа.
Сяргей Санько "Беларуская міфалогія. Энцыклапедычны слоўнік" (291: с.68-69)
Выделялся Варгин среди прочих котов своим видом: был он огромных размеров, весь черный как смоль, с блестящей шерстью — гладкой и мягкой, хвост как у соболя, а глаза горели, словно пламя. Мог неожиданно появляться и так же внезапно исчезать, даже если двери и окна закрыты. Мог селиться среди людей, входить в милость у тех или иных хозяев, но всякий раз вызывал у них ужасные психические расстройства, превращал в социальных изгоев, заставлял ссориться с родными и друзьями. Заканчивалось всё полным физическим и моральным истощением жертвы. Кошачий король Варгин мог также вызвать появление в голове человека осиного роя, бабочек или чудовищных существ, после чего человек, разумеется, умирал в страшных мучениях. Справиться с Варгином мог только сильный "природный" чародей или знахарь, который сокровенными словами мог не только прогнать Варгина со двора, но и выгнать и уничтожить всю эту нечисть. Такого знахаря Варгин боялся, как чёрт креста.
— Зірні, Антося, які цудоўны кот, вялікі, поўсць блішчастая, увесь чорны, як вугаль, вочы гараць. Ды гэта сапраўдны кашэчы кароль Варгін. Ледзьве здабыў гэтую найвялікшую рэдкасць.
***
— Скажы, Тамаш, з чаго пачаліся тыя страшныя пакуты мае жонкі? Адкуль і як у яе ў галаве завяліся тыя восы? Дактары не маглі вызначыць яе хваробу.
— Няма тут нічога дзіўнага, — адказаў Тамаш, — пані любіла бавіцца з катом, і ён сваім нячыстым варкатаннем распладзіў у яе галаве, як у гняздзе, атрутных восаў.
— Кот?! Варгін?! — закрычаў пан. Ці можа такое быць? Такі пекны, такі лагодны звярок; усе яго любілі, і ўсё ў яго было.
— Раю пану быць асцярожным. Каты, асабліва чорныя, маюць атруту.
Я.Баршчэўскі "Шляхціц Завальня", "Апавяданне трынаццатае. Прыродны чараўнік і кот Варгін" (687: с.229-231)
— Смотри, Антося, что за редкостный кот, какой здоровенный, как блестит его шерсть, весь чёрный, как уголь, а как искрятся глаза! Да это прямо кошачий король Варгин. Привёз я его как величайшую редкость.
***
— Скажи, Томаш, отчего начались эти страшные муки моей жены? Откуда и как завелись у неё в голове эти ядовитые насекомые? Доктора не могли распознать её болезнь.
— В этом нет ничего дивного, — ответил Томаш. — Пани любила забавляться с котом, и он своим нечистым урчанием расплодил у неё в голове, как в гнезде, ядовитых ос.
— Кот? Варгин? — удивился пан. — Да может ли такое быть? Такой красивый, такой ласковый зверёк, все его любили, ни в чём ему не отказывали.
— Советую пану быть осторожнее. Коты, особенно чёрные, могут отравить жизнь...
Ян Барщевский "Шляхтич Завальня, или Беларусь в фантастичных повествованиях", "Повесть тринадцатая. Чаровник от природы и кот Варгин". Перевод Дмитрия Виноходова (686)
Само слово "Варгін", вероятно, происходит от литовского "varginti" ("мучать", "приносить мучения").
There is a short belarusian folk-tale in which kings of cats, cocks, mice and birds are called Varhin, Budzimir, Padnor and Kuk respectively. According to records of Belarusian writer of XVIII-XIX centuries Jan Barszczewski Varhin is a huge demonic cat in Belarusian mythology and king of cat's kingdom.
The word varhin derives from lituanian verb "varginti" — "to torment, to bring about hardships".
Вызначаўся Варгі́н сярод іншых катоў сваім выглядам: ён быў велізарных памераў, увесь чорны, бы смоль, поўсць на ім аж блішчэла, была мяккая і гладкая, хвост, як у собаля, а вочы гарэлі агнём. Меў здольнасць нечакана з'яўляцца і гэтак жа нечакана знікаць, нават пры зачыненых дзвярах і вокнах. Часта мяняў гаспадароў. Уваходзячы ў ласку да новых гаспадара ці гаспадьші, Варгін выклікаў у іх найцяжэйшыя псіхічныя расстройствы, непаддатныя ніякім лекам, і, па сутнасці, выводзіў сваіх гаспадароў па-за межы ўсякай сацыяльнасці, так што яны маглі перасварыцца з усімі сваімі сямейнікамі, сябрамі, знаёмымі, маглі пачаць рабіць супраць іх розныя захады і г.д. Сканчалася ўсё гэта звычайна поўным фізічным і душэўным знясіленнем ахвяры. Народ верыў, што каты наагул, а тым болей кашэчы кароль Варгін, маглі сваім варкатаннем выклікаць у галаве тых, хто з імі найбольш бавіўся, з'яўленне рознай жамяры (рою восаў, матылёў і да т.п.) або і зусім маленькіх пачварных істот, ад чаго хворы немінуча павінны быў пакутліва памерці. Даць рады мог толькі моцны, «прыродны», чараунік або знахар, які патаемнымі словамі мог не толькі сагнаць Варгіна з двара, але і выгнаць усю гэтую жамяру і знішчыць яе. Такога знахара Варгін баяўся як чорт крыжа.
Сяргей Санько "Беларуская міфалогія. Энцыклапедычны слоўнік" (291: с.68-69)
Among other cats Varhin stood out prominently. He was huge sable-tailed cat, with shiny fur black as coal. His eyes were burning with flames. He could appear and disappear easily in room with doors and windows locked. Sometimes he could live with people and was adored by his masters but always it ended up in a bad way. Presence of Varhin induced most horrible mental disorders of his masters. People became sociopath; they brawled with their kin and friends and tried to harm them in every possible way. The end was complete mental and physical exhaustion of victim. There is a belief that by his purr Varhin could summon a swarm of bees or flies or some monstrous insects into the head of victim. The result was tormented death. Only powerful medicine-man or natural sorcerer could manage with Varhin reading arcane rites which was able not only to drive the cat from the house, but banish him for good and even destroy him. Varhin feared such a man like devil fears holy water.
Sergey Sanko "Belarusian mythology. Encyclopedic Dictionary" (291: p.68-69)
— Зірні, Антося, які цудоўны кот, вялікі, поўсць блішчастая, увесь чорны, як вугаль, вочы гараць. Ды гэта сапраўдны кашэчы кароль Варгін. Ледзьве здабыў гэтую найвялікшую рэдкасць.
***
— Скажы, Тамаш, з чаго пачаліся тыя страшныя пакуты мае жонкі? Адкуль і як у яе ў галаве завяліся тыя восы? Дактары не маглі вызначыць яе хваробу.
— Няма тут нічога дзіўнага, — адказаў Тамаш, — пані любіла бавіцца з катом, і ён сваім нячыстым варкатаннем распладзіў у яе галаве, як у гняздзе, атрутных восаў.
— Кот?! Варгін?! — закрычаў пан. Ці можа такое быць? Такі пекны, такі лагодны звярок; усе яго любілі, і ўсё ў яго было.
— Раю пану быць асцярожным. Каты, асабліва чорныя, маюць атруту.
Я.Баршчэўскі "Шляхціц Завальня", "Апавяданне трынаццатае. Прыродны чараўнік і кот Варгін" (687: с.229-231)
— Antosia, look what an outstanding cat I brought as most curious rarity: huge, with shiny fur black as coal and burning eyes. That's a spitting image of cat's king Varhin!
***
— Tell me Tamaš, when did my wife's sufferings begin? How her head became infected with these wasps? Doctors could not identify this malady.
There’s no wonder how she got it, - said Tamaš. Lady liked to toy with the cat, so it spawned her head like it was hive with wasps by it’s dirty purring.
— Cat?! Varhin?! – cried the man. How it's possible? It was such a nice, clean animal. Everybody loved it, everybody treated it like the pet.
— I would caution your lordship against cats, especially black. They can poison whole your life.
Jan Barszczewski "Szlachtic Zavaĺnia" ("Nobleman Zawalnia, or Belarus in Fantastic Stories"), "Tale thirteenth. Natural sorcerer and the cat Varhin"
А Лапатам скажы: на пэўнай хароміне хутка чырвоны Будзімір заскача, шэранькага Варгана да кучаравых божых авечак пусціць.
...
Потым, ужо едучы, я і здагадаўся, якога Будзіміра яны па чыёйсьці страсе пускаць хацелі. Гэты дуб мяне і навёў на думку. Будзімір той, хто мір, свет будзіць. Певень... Кот Варган. Дым. У кожную шчыліну пралезе. Мяккі такі, ласкавы. Агонь яго выпусціць, вось ён і папаўзе да божых авечак, да аблокаў…
Уладзімір Караткевіч "Каласы пад сярпом тваім"
На Беларусi можна пачуць караценькую гiсторыю, у якой кашэчы кароль завецца Варгiн, пеўневы — Будзiмiр, мышыны — Паднор, птушыны — Кук. Паводле жа запісаў польскамоўнага беларускага пісьменніка XVIII-XIX стагоддзяў Яна Баршчэўскага, Варгiн — гэта велізарны дэманічны чорны кот з беларускай міталёгіі, кароль кашэчага царства.
Вызначаўся Варгі́н сярод іншых катоў сваім выглядам: ён быў велізарных памераў, увесь чорны, бы смоль, поўсць на ім аж блішчэла, была мяккая і гладкая, хвост, як у собаля, а вочы гарэлі агнём. Меў здольнасць нечакана з'яўляцца і гэтак жа нечакана знікаць, нават пры зачыненых дзвярах і вокнах. Часта мяняў гаспадароў. Уваходзячы ў ласку да новых гаспадара ці гаспадьші, Варгін выклікаў у іх найцяжэйшыя псіхічныя расстройствы, непаддатныя ніякім лекам, і, па сутнасці, выводзіў сваіх гаспадароў па-за межы ўсякай сацыяльнасці, так што яны маглі перасварыцца з усімі сваімі сямейнікамі, сябрамі, знаёмымі, маглі пачаць рабіць супраць іх розныя захады і г.д. Сканчалася ўсё гэта звычайна поўным фізічным і душэўным знясіленнем ахвяры. Народ верыў, што каты наагул, а тым болей кашэчы кароль Варгін, маглі сваім варкатаннем выклікаць у галаве тых, хто з імі найбольш бавіўся, з'яўленне рознай жамяры (рою восаў, матылёў і да т.п.) або і зусім маленькіх пачварных істот, ад чаго хворы немінуча павінны быў пакутліва памерці. Даць рады мог толькі моцны, «прыродны», чараунік або знахар, які патаемнымі словамі мог не толькі сагнаць Варгіна з двара, але і выгнаць усю гэтую жамяру і знішчыць яе. Такога знахара Варгін баяўся як чорт крыжа.
Сяргей Санько "Беларуская міфалогія. Энцыклапедычны слоўнік" (291: с.68-69)
— Patrż Antosia; co za wyborny kot, jaki ogromny, jaka sierść na nim błyszcząca, cały czarny jak węgiel, jakie jaskrawe oczy, to jest prawdziwy Wargin król kotów, prżywiozłem go jak największą rżadkość.
***
— Powiedz Tomaszu? skąd pochodzi te straszne cierpienie mojej żony? skąd i jakim sposobem w jej głowie rozmnożyły się te jadowite insekta? doktoro-wie nie mogli pojąć jej choroby.
— Nic tu niema dziwnego odpowiedział Tomasz, pani lubiła bawić się z kotem, i on nieczystym burczeniem swoim w głowie jak w gnieździe rozmnożył jadowite ossy.
— Kot, — Wargin! — rzekł pan, czy to być może? tak piękne, tak łagodne zwierże, wszyscyśmy jego lubili i na niczym jemu nie brakło:
— Radzę panu mieć się na ostróżności, koty mają trciznę a najwięcćj czarne...
Jan Barszczewski "Szlachcic Zawalnia czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach" (748: T.4, s.35-38)
— Зірні, Антося, які цудоўны кот, вялікі, поўсць блішчастая, увесь чорны, як вугаль, вочы гараць. Ды гэта сапраўдны кашэчы кароль Варгін. Ледзьве здабыў гэтую найвялікшую рэдкасць.
***
— Скажы, Тамаш, з чаго пачаліся тыя страшныя пакуты мае жонкі? Адкуль і як у яе ў галаве завяліся тыя восы? Дактары не маглі вызначыць яе хваробу.
— Няма тут нічога дзіўнага, — адказаў Тамаш, — пані любіла бавіцца з катом, і ён сваім нячыстым варкатаннем распладзіў у яе галаве, як у гняздзе, атрутных восаў.
— Кот?! Варгін?! — закрычаў пан. Ці можа такое быць? Такі пекны, такі лагодны звярок; усе яго любілі, і ўсё ў яго было.
— Раю пану быць асцярожным. Каты, асабліва чорныя, маюць атруту.
Я.Баршчэўскі "Шляхціц Завальня", "Апавяданне трынаццатае. Прыродны чараўнік і кот Варгін" (687: с.229-231)
Самое слова "Варгін" паходзіць ад літоўскага "varginti" ("мучыць", "прыносіць пакуты").
Jest krótka powiastka w Białorusi, gdzie król kotów nazywa się Wargin, król kogutów Budzimir, król myszy Podnor, król ptaków Kuk. Według tych samych zapisów białoruskiego pisarza XVIII-XIX wieku Jana Barszczewskiego (Яна Баршчэўскага), Wargin jest ogromny czarny demoniczny kot w mitologii białoruskiej, król królestwa kotów.
Вызначаўся Варгі́н сярод іншых катоў сваім выглядам: ён быў велізарных памераў, увесь чорны, бы смоль, поўсць на ім аж блішчэла, была мяккая і гладкая, хвост, як у собаля, а вочы гарэлі агнём. Меў здольнасць нечакана з'яўляцца і гэтак жа нечакана знікаць, нават пры зачыненых дзвярах і вокнах. Часта мяняў гаспадароў. Уваходзячы ў ласку да новых гаспадара ці гаспадьші, Варгін выклікаў у іх найцяжэйшыя псіхічныя расстройствы, непаддатныя ніякім лекам, і, па сутнасці, выводзіў сваіх гаспадароў па-за межы ўсякай сацыяльнасці, так што яны маглі перасварыцца з усімі сваімі сямейнікамі, сябрамі, знаёмымі, маглі пачаць рабіць супраць іх розныя захады і г.д. Сканчалася ўсё гэта звычайна поўным фізічным і душэўным знясіленнем ахвяры. Народ верыў, што каты наагул, а тым болей кашэчы кароль Варгін, маглі сваім варкатаннем выклікаць у галаве тых, хто з імі найбольш бавіўся, з'яўленне рознай жамяры (рою восаў, матылёў і да т.п.) або і зусім маленькіх пачварных істот, ад чаго хворы немінуча павінны быў пакутліва памерці. Даць рады мог толькі моцны, «прыродны», чараунік або знахар, які патаемнымі словамі мог не толькі сагнаць Варгіна з двара, але і выгнаць усю гэтую жамяру і знішчыць яе. Такога знахара Варгін баяўся як чорт крыжа.
Сяргей Санько "Беларуская міфалогія. Энцыклапедычны слоўнік" (291: с.68-69)
Wyróżniać się Wargin wśród innych kotów w swoim poglądem: to był ogromny, wszystko czarny jak smoła, z błyszczym wełniem — gładkim i miękkim, jak sobole ogon, a jego oczy błyszczały jak płomień. Może nagle pojawić się i równie nagle znikać, nawet jeśli drzwi i okna zamknięte. Często zmieniał właścicieli. Może rozliczyć wśród ludzi, przejść miłosierdzie w tych lub innych gospodarzów, ale za każdym razem, wywołał straszne zaburzenia psychiczne, sprowokował stać się wyrzutkami społecznymi, zmuszane do kłótni z rodziną i przyjaciółmi. Skończyło wszystkie prowadzić do całkowitego moralnego spalenia ofiary. Koci król Wargin może również powodować rój osy, motyli lub inny potwory w głowie ofiary, a następnie człowiek, oczywiście, zginął w wielkiej agonii. Sprostać Wargina mógł tylko silny "naturalne" czarownik lub czarodziej, który wiedział tajne słowo i mógł prowadzić Wargina z podwórza, a także wydalić i zniszczyć całe to nieszczęście. Tego czarownikа Wargin boją jak diabli krzyża.
— Зірні, Антося, які цудоўны кот, вялікі, поўсць блішчастая, увесь чорны, як вугаль, вочы гараць. Ды гэта сапраўдны кашэчы кароль Варгін. Ледзьве здабыў гэтую найвялікшую рэдкасць.
***
— Скажы, Тамаш, з чаго пачаліся тыя страшныя пакуты мае жонкі? Адкуль і як у яе ў галаве завяліся тыя восы? Дактары не маглі вызначыць яе хваробу.
— Няма тут нічога дзіўнага, — адказаў Тамаш, — пані любіла бавіцца з катом, і ён сваім нячыстым варкатаннем распладзіў у яе галаве, як у гняздзе, атрутных восаў.
— Кот?! Варгін?! — закрычаў пан. Ці можа такое быць? Такі пекны, такі лагодны звярок; усе яго любілі, і ўсё ў яго было.
— Раю пану быць асцярожным. Каты, асабліва чорныя, маюць атруту.
Я.Баршчэўскі "Шляхціц Завальня", "Апавяданне трынаццатае. Прыродны чараўнік і кот Варгін" (687: с.229-231)
— Patrż Antosia; co za wyborny kot, jaki ogromny, jaka sierść na nim błyszcząca, cały czarny jak węgiel, jakie jaskrawe oczy, to jest prawdziwy Wargin król kotów, prżywiozłem go jak największą rżadkość.
***
— Powiedz Tomaszu? skąd pochodzi te straszne cierpienie mojej żony? skąd i jakim sposobem w jej głowie rozmnożyły się te jadowite insekta? doktoro-wie nie mogli pojąć jej choroby.
— Nic tu niema dziwnego odpowiedział Tomasz, pani lubiła bawić się z kotem, i on nieczystym burczeniem swoim w głowie jak w gnieździe rozmnożył jadowite ossy.
— Kot, — Wargin! — rzekł pan, czy to być może? tak piękne, tak łagodne zwierże, wszyscyśmy jego lubili i na niczym jemu nie brakło:
— Radzę panu mieć się na ostróżności, koty mają trciznę a najwięcćj czarne...
Jan Barszczewski "Szlachcic Zawalnia czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach" (748: T.4, s.35-38)
Słowo "Wargin", prawdopodobnie pochodzi od litewskiego "varginti" ("męka", "przynieść cierpienie").
Comments
Шляхціц Завальня "Апавяданне трынаццатае. Прыродны чараўнік і кот Варгін":
– Глянь, Антося, які цудоўны кот, вялікі, поўсць блішчастая, увесь чорны, як вугаль, вочы гараць. Ды гэта сапраўдны кашэчы кароль Варгін. Ледзьве здабыў гэтую найвялікшую рэдкасць.
***
– Скажы, Тамаш, з чаго пачаліся тыя страшныя пакуты мае жонкі? Адкуль і як у яе ў галаве завяліся тыя восы? Дактары не маглі вызначыць яе хваробу.
– Няма тут нічога дзіўнага, – адказаў Тамаш, – пані любіла бавіцца* з катом, і ён сваім нячыстым варкатаннем распладзіў у яе галаве, як у гняздзе, атрутных восаў.
– Кот?! Варгін?! – закрычаў пан. Ці можа такое быць? Такі пекны, такі лагодны звярок; усе яго любілі, і ўсё ў яго было.
– Раю пану быць асцярожным. Каты, асабліва чорныя, маюць атруту.
Добавил в статью, спасибо жэж.
Добавил польский и белорусский варианты :)
Любопытно, что есть старинное русское суеверие (или пословица? Варгин их разберет!): "Кто с кошками спит, у того лягушки в голове заводятся".
Он чем то похож на нашего Кота Баюна, хотя тот не был царём котов. Зато в чёрной шерсти и огромных размерах они схожи.
Взял на себя ответственность по паспортизации персонажа чужой статьи. Классификация экспериментальная, прошу сильно не пинать )
Экстранаучная классификация
- статус — существа
- домен — животные
- тип — звери
- класс — звери волшебные
- семейство — звери-вожди
- персона — ВАРГИН
Физиология
- Кот
Дополнительные способности /особенности
- Проклятия и болезни, Истощение, Уникальность
Культурно-географическая
- Белорусская мифология и фольклор
Гыгы, нас
копипастятцитируют поляки :)А ударение где: варгИн или вАргин?
Всегда считал, что вАргин, но вот в словаре "Міфалогія беларусаў" (2011), ударение стоит на И...
Отправить комментарий